Seklusyon

DIRECTOR: Erik Matti  LEAD CAST: Rhed Bustamante, Ronnie Alonte, Neil Ryan Sese, Phoebe Walker  SCREENWRITER: Anton Santamaria  PRODUCERS: Erik Matti, Ronald 'Dondon' Monteverde  MUSIC BY: Francis De Veyra  FILM EDITOR: Jay Halili   GENRE: Horror  DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY: Neil Derrick Bion  PRODUCTION DESIGNER: Ericson Navarro  PRODUCTON COMPANY: Reality Entertainment   COUNTRY: Philippines  LANGUAGE: Tagalog  RUNNING TIME: 1 hour & 28 minutes

Technical assessment: 3.5

Moral assessment: 2.5

CINEMA rating: V14

Taong 1947, sa kaligitnaan ng ikalawang digmaang pandaigidig at kapanahunan ng pananakop ng mga Hapon sa Pilipinas, ipinakita ang isang rituwal na kailangang pagdaanan ng isang deakonong Katoliko bago siya ordinahan bilang pari—ang Seklusyon. Pitong araw silang ipapadala sa isang liblib na lugar at kabahayan upang doon subukin sila at patatagin sa gitna ng hamon ng mga demonyo. Si Miguel (Ron Alonte) ay magdadaan sa rituwal na ito. Habang sa isang kalapit-baryo naman ay may sinasamba ng marami, si  Anghela (Rhed Bustamante)—isang batang nagpapagaling ng mga may karamdaman. Naniniwala ang mga tao na ang kanyang kakayahang gumawa ng himala ay galing sa Diyos lalo pa’t kasama niya sa  kanyang gawain ang isang madre sa katauahan ni Madre Cecilia (Phoebe Walker). Habang si Padre Ricardo (Neil Ryan Sese) naman ay ipinadala sa lugar upang imbestigahan kung si Anghela nga ba talaga ay karapat-dapat na ituring na isang buhay na santa. Isang trahedya sa pamilya ni Anghela ang magtutulak sa kanilang dalawa ni Madre Cecilia na mamalagi sa bahay-seklusyon. Dito lalong masusubok ang katatagan ni Miguel ng kanyang mga kasamang deakono. Mapagtatagumpayan kaya nila ang napipintong panganib kasabay ng pakikipaglaban nila sa kani-kaniyang pang-personal na demonyo ng kanilang nakaraan at kasalukuyan? Sinasabing maraming hindi nakakayanan at natatagalan ang seklusyon. Kabilang kaya sila sa susuko?

Kung pag-uusapan ang sining ng pelikula, isang matagumpay na obra ang Seklusyon. Nagawa nitong ilahok ang lahat ng kapuri-puring sining at talento sa isang pelikula. Napakahusay ng pagkakatagni-tagni ng kuwento at mga tauhan. Ang disenyo ng produksiyon ay tunay na kahanga-hanga. Tagumpay ito sa paglikha ng nakakapanindig-balahibo at nakakatakot na kapaligiran. Maayos ang daloy ng kuwento, mahuhusay ang mga aktor na nagsiganap at talagang akma ang kanilang mga karakter sa kanilang kakayanan bilang mga artista. At higit sa pagiging katatakutan, may lalim na nais ipahiwatig ang pelikula. Hindi lang nito basta tinatakot ang manonood, bagkus pinagsusuri at pinag-iisip niya ito, bagay na bihira mo nang maranasan sa isang pelikula lalo pa’t kung pananakot lamang ang layunin nito. Sa kabuuan ay masasabing sulit na panoorin ang Seklusyon bagama’t pihadong mag-iiwan ito ng isang malaking debate tungkol sa pananampalatayang Katolika.

Sa simula’y tila lantaran ang pambabatikos ng pelikula sa Simbahan—mula sa sakramentong hindi akma ang paggamit at pagtanggap, hanggang sa mga kilalang sagradong  imahen na pinalalabas na pinamamahayan ng mga demonyo. Pero bilang isang kathang-isip, dapat suriing mabuti ang kabuuan ng pelikula at kuwento upang mapagtanto kung may layon nga bang gawing sakrilehiyo at wasakin ng pelikula ang institusyon ng Simbahang Katolika sampu ng pananampalataya at debosyon ng karamihan sa kasapi nito. Ang kabuuang tema ng pelikula ay umiikot sa ideya na ang mga sagradong lugar, imahen, konsepto, idolohiya at institusyon ay maari ring mapamugaran at pamahayan ng mga demonyo. Mapapaisip ang manonood na maaaring paraan din ng demonyo na sakupin ang sanlibutan sa pamamagitan ng paghahasik ng kasamaan sa loob ng Simbahan. Maaring may punto—marami nga namang ipokrito sa simbahan at nagkalat din ang mga banal na aso at santong kabayo. Nariyan din ang mapanuksong paraan ng demonyo na nagsasabing walang gawang masama—ang lahat ay “nauunawaan ng Diyos”. Nariyan din ang mga huwad na propetang mag-aanyong santo at papalabasin na ang ginagawa nila ay milagro ngunit ang kapangyarihan pala nila ay galing sa demonyo.

Sadyang napakahirap maging isang Katoliko—tampulan ng batikos, tudlaan pa ng tukso. Marahil sinasabi ng pelikula na panahon na upang suriin ang ating pananampalataya at maging mapanuri kung ano ang tunay na gawang mabuti at masama. Lalo’t higit na nararapat paglabanan ay ang mga demonyo sa kalooban ng bawat isa—mga lihim na kasalanan—ang pagiging makasarili at gamahan; ang pagtakas sa pananagutan; ang pagbabalat-kayo, at hindi pagpapatawad.

-->

Sa bandang dulo ng kwento ay tila nagtagumpay ang demonyo—ngunit hindi. Sinasabi lamang ng pelikula na patuloy pa rin ito kaya dapat na maging mapag-matyag tayo. Marahil, sadyang nakababahala lang ang paggamit sa mga sagradong imahe bilang simbolo ng katatakutan, at labis na nakababahala rin na tila sa gitna ng lakas ng demonyo, ay hindi ito natapatan ng kapangyarihan ng kabutihan. Pero maaring panggising din ito sa ating kamalayan bilang mga Katoliko—na ang demonyo ay nananatili sa ating paligid at darating ang panahon na sila’y magtatagumpay kung wala tayong gagawin, kung magkikibit-balikat na lamang tayo, at hahayaan na mamayani ang kasamaan. Kung mananatili tayong mangmang sa ating pananampalataya at magpapatuloy sa mala-paganong mga gawain, binibigyan natin ng pagkakataon ang demonyo na tayo ay sakupin--isang tunay na nakaambang panganib sa ngayon kung saan ang lipunan ay hindi na marunong kumilala ng tama at mali.  Ang Seklusyon ay inilugar sa panahon ng digmaan—marahil nais nitong sabihin na ang digmaan ng kasamaan at kabutihan ay hindi pa rin natatapos magpahanggang sa kasalukuyan. May bigat at lalim ang mga tema na ito kaya’t nararapat lamang ang pelikula sa mga manonood na edad 14 pataas.  At kahit sa anong gulang ng manonood, makikinabang sila sa wastong paliwanag mula sa mga hinog na isipan.

Sunday Beauty Queen

DIRECTOR: Baby Ruth Villarama  LEAD CAST: Rudelyn Acosta, Cherrie Mae Bretana, Mylyn Jacobo, Hazel Perdido,  Leo Selomenio  PRODUCER: Chuck Gutierrez  EXECUTIVE PRODUCERS: Ed Rocha, Fernando Ortigas, Vincent Nebrida  MUSIC BY: Emerzon Texon  FILM EDITOR: Chuck Gutierrez  GENRE: Documentary  CINEMATOGRAPHER: Dexter Dela Peña  PRODUCTON COMPANY: Voyage Studios (Tuko Film, Buchi Boy Entertainment, Artikulo Unos Productions)  In association with Tokyo Documents  DISTRIBUTED BY: Solar Entertainment  COUNTRY: Philippines  LANGUAGE: Filipino with English subtitles  RUNNING TIME: 95 minutes 
Technical assessment:  3.5

Moral assessment: 3.5

CINEMA rating: V14

MTRCB rating: GP 

Sa pangunguna ni Leo Selemenio, pinakikita sa pelikula na abala ang mga OFWs sa Hongkong sa pagtatanghal ng taunang timpalak na Ms Philippine Tourism  2015.  Pawang mga babaeng domestic helpers ang kalahok sa pagligsahang ito na aktwal na ginaganap sa plaza kung saan nagtitipon ang mga OFWs turing Linggo—ang araw ng day-off nila. Itinatampok sa dokumentaryo ang apat na taong pagsubaybay sa totoong buhay ng mga OFWs na sina Rudelyn Acosta, Cherrie Mae Bretana, Mylyn Jacobo, Hazel Perdido at ang organizer ng  contest na si Leo, pawang mga degree holders na namamasukan bilang mga kasambahay sa Hongkong at sumusuweldo ng triple ng kita nila sa Pilipinas.  

Isang dokumentaryo ang Sunday Beauty Queen na tumatalakay sa totoong buhay ng mga tampok na OFWs sa Hongkong. Puno ng simbolismo ang titulo ng dokumentaryo dahil bukod sa literal na tumutukoy ito sa timpalak pagandahan ng mga Filipinang kasambahay ay marami pa itong pinatutungkulan kaugnay ng kalagayan ng mga OFWs sa Hongkong. Malinaw na isang adbokasiya ang dokumentaryo para maihatid sa kinauukulan ng dalawang bansa ang hinaing ng OFWs para sa mas makatarungang pamamasukan. Tagumpay ang direktor sa paghahatid ng patas na mensahe ng negatibo at positibo sa kalagayang ng OFWs sa pamamagitang ng mga aktwal na kwento at ng pagtutok sa beauty contest  at sa organizer bilang tagapag-ugnay sa mga itinampok na OFWs. Mainam din ang mga isinisingit na interviews sa mga employer at nakatulong sa balance. Maganda ng mga kuha ng kamera sa mga kaganapan sa Hongkong, sa mga detalye sa mga gawain ng mga Filipino sa loob ng mga bahay ng kanilang mga amo, sa mga ensayo ng sayaw at production performances, at sa sa tanungan portion ng beauty contest. Epektibo din ang mga inilapat na ilaw, tunog at musika, subali’t may konting sablay ang editing na naging sanhi ng mga eksenang pinahaba, tuloy nakakainip ang naging dating.  

Ang mga Filipino domestic helpers sa Hongkong ay pinupuri nga mga employers sa kanilang sipag at magandang serbisyo. Subalit mayroon din sa kanilang nakakaranas ng pagmamalupit. Sa anumang kalagayan ay malaki ang naitutulong ng komunidad ng mga Filipino workers sa Hongkong kung saan nakakasumpong ng suportang moral ang bawa’t isa para kahit papaano ay maibsan ang pangungulila sa mga mahal sa buhay na nasa Pilipinas.  Pagmamahal sa pamilya ang dahilan kaya nagsasakripisyo ang isang kasapi nito—magulang man siya o anak—para lumayo at magtrabaho sa ibang bansa tulad ng Hongkong kung saan mas malaki ang kita at makakatugon sa mga pangangailangan at gastusin sa Pilipinas. Nagkakaisa ang mga Filipino workers sa motivation nilang ito kaya nauunawaan nila ang isa’t isa.  Sa ganitong gawain ay mahalaga na may umaako ng catalytic role tulad ng lesbianang si Leo na nakaisip magsaayos isang “event” na pagkakaabalahan ng mga kapwa Filipino at magiging daan upang magkaugnay-ugnay sa pagharap sa mga hamon ng buhay sa banyagang lugar.

Seryoso ang adbokasiya ng dokumentaryo at may malalim ang mga emosyon na nais ipakita ito.  Inilalahad nito kung paano binibigyang-dignidad ng mga responsableng manggagawang Pilipino ang kanilang trabaho sa pamamagitan ng dedikasyon, disiplina, malasakit, at pagmamahal. Kinikilala ang kanilang kontribusyon sa ekonomiya ng Hongkong dahil may nag-aasikaso sa domestic concerns ng mga local nationals habang malaya silang nakakapag-hanapbuhay.  Protektado ng batas sa Hongkong ang mga foreign workers sa pagpapasahod at iba karapatan bilang manggagawa, subalit panawagan pa din na tugunan ng polisiya na payagan ang stay-out working arrangement, magtalaga ng saktong oras ng pagtatrabaho (sa halip na 24-oras na nangyayari sa kasalukuyan), at habaan ang 14 days extension na makahanap ng bagong trabaho samantalang mayroon pang working permit.  Maaaring ang tema at talakay ng Sunday Beauty Queen ay hindi maging interesante sa mga bata; nangangailangan ng paggabay ng hinog na isipan ang mga menor-de-edad na manonood para mas maging makabuluhan ang pelikula para sa kanila.

Die Beautiful

DIRECTOR: JUN ROBLES LANA  LEAD CAST: PAOLO BALLESTEROS, CHRISTIAN BABLES, GLADYS REYES, JOEL TORRE  SCREENWRITER:      RODY VERA  PRODUCER:  JUN ROBLES LANA, FERDINAND LAPUZ  EDITOR:  BEN TOLENTINO  MUSICAL DIRECTOR:  BEN GONZALES  GENRE: COMEDY, DRAMA  CINEMATOGRAPHER:  CARLOS MENDOZA;  DISTRIBUTOR:  REGAL FILMS 

Technical assessment:  3

Moral assessment:  2

CINEMA rating:  V18

Mula pa sa pagkabata, pangarap na ni Trisha (Paolo Ballesteros) na maging isang “beauty queen” sa mundo ng mga bakla.  Hindi matanggap ng ama ang pagiging bakla ng anak pagka’t ang tingin niya rito’y bagay na nagdadala ng kahihiyan sa kanya bilang ama at sa kanyang pamilya.  Darating ang panahong tatahakin ni Trisha ang lahat upang makamtan ang matayog na pangarap, at sa kanyang paglipad, katuwang niya si Barbs (Christian Bables), kapwa niya bakla, kaututang-dila, at matalik na kaibigan mula pagkabata.  Bagama’t “masaya” pagka’t malaya niyang  tinutunton ang piniling daan, hindi rin magiging madali ang buhay para kay Trisha.  Ang huling hiling niya kay Barbs bago siya mamatay ay: sa bawa’t gabi ng kanyang lamay, ay palitan ni Barbs ang kanyang anyo upang magmukhang iba’t ibang artistang babae na kanyang pinili.    

Nagsimula ang pelikula sa video ng “acceptance speech” ng batang si Trisha na siyang nanalo sa isang “gay beauty pageant”.  Susunod na eksena: inaayos ang make-up ng isang bangkay upang maging kawangis ito ng aktres na si Angelina Jolie.  Maraming flashbacks sa Die Bautiful, bagay na dapat bantayan ng manonood upang mabuo niya ang palukso-luksong takbo ng kuwentong-buhay ni Trisha.  Magaling ang cinematography ng pelikula, at matapat ding isinalarawan ang totoong pangyayari sa “buhay-bading”—mula sa lengguahe hanggang sa mga mahahapding karanasan sa kamay ng ibang tao.  Matatawag na hindi pantay-pantay ang igting at kulay ng mga isinalarawang yugto sa Die Beautiful, bukod pa sa mga “butas” na tila iniwan na lamang sa imahinasyon ng manonood para matagpian.  Lalabas tuloy ng sinehan ang manonood na nagtatanong o nagtataka: Paano naging ganoong kagara ang setting at kasuotan ng mga batang bakla sa opening scene samantalang tutol ang ama nito sa kabaklaan niya?  Kung ito’y totoong nangyari, tiyak na may suporta ito ng ibang matatanda (halimbawa, ang lumikha ng gowns at entablado); kung ito nama’y larong-bata lamang (bahay-bahayan o bakla-baklaan kaya), di ba’t dapat ay halatang likhang-bata lamang ang mga damit at stage?

Sa kabuuan ng Die Beautiful ay nababakat ang tunay na layunin sa paggawa ng pelikula—ang makamtan ang pang-unawa at pagtanggap ng publiko sa kalagayan ng mga bakla sa ating lipunan.  Kahabag-habag ang estado ni Trisha sa kuwentong ito, pagka’t sa pagnanais lamang niyang matanggap ng pamilya at lipunan, ay gagawin niyang puhunan ang kanyang ganda kahit ito’y taliwas sa kanyang kasarian.  Nguni’t ang higit na nakapanghihinayang ay ang kakulangan ng panahon upang mahinog at mamukadkad ang katauhan ni Trisha at malampasan niya ang mga pagsubok sa kanya ng tadhana.  Masasabi nating ipinanganak siyang bakla, ngunit sa halip na may mag-akay sa kanya upang harapin ang sarili at makilala ang kanyang kaluluwa sa liwanag ng pananalig sa Diyos, ay nakulong lamang siya sa kumunoy ng pagmamahal ng mga kapwa bakla na natural lamang na kumukunsinti sa kanyang mga pangarap-bakla. 

Bilang mapanuring manonood, suriin natin kung ano ang malalim na mensahe ng mga pinanonood nating “entertainment.”  Nakakaaliw din ang Die Beautiful, ngunit inaaanyayahan nito tayong pag-isipan (lalo na ng mga may hilig maging bakla) kung ano ang ibinubunga ng mababaw na pagtanaw sa kanilang pagiging “kakaiba”: nandiyang libakin sila ng kapwa, itatwa ng magulang, pagtaksilan ng minamahal, pagsamantalahan ng mga lalaki; nandiyan ding manaig ang kanilang “pagkababae” at umampon sila ng batang aarugain sa paniniwalang liligaya sila dito, nguni’t hindi naman sila handa sa idudulot nitong pighati sa anak-anakan.

Sa pananaw ng CINEMA, ang Die Beautiful ay bagay lamang sa mga manonood na hinog ang isipan.  Kung kayo’y pinaninindigan ng balahibo gawa ng magagaspang na usapan, humanda kayo pagkat walang preno ang palitan ng patutsada ng mga bakla—baka sabihin ninyo’y binabastos kayo ng pelikula samantalang nagpapakatotoo lamang naman ito.  Noong manood kami ng Die Beautiful, may nakatabi kaming mga teenagers na (sa lakas ng mga comments nila habang nanonood ay natanto naming) doon lamang natutuhan ang tungkol sa anal sex.  Sa dalas ng pagpapakita rape scene, tiyak naming hindi basta malilimutan ng teenagers na iyon ang eksenang ito.  Ano pa man, nais lamang ng CINEMA bilang tungkulin nito, na ipaalala sa manonood at mambabasa nito na ang tao ay hindi dapat ikinukulong at sinusukat ng kanyang kasarian.  Sa turo ng Simbahan, ang tao ay nilikhang kawangis ng Maykapal—sa pagkilala natin ng ating sarili sa liwanag ng katotohanang ito magmumula ang wastong pagtugon natin sa mga pagsubok at hamon ng ating buhay.  Babae man o lalaki, o “alanganin”, lahat tayo ay minamahal ng Lumikha—tarukin nito sa ating puso at tayo ay mamumuhay nang maligaya at matiwasay at ayon sa Kanyang kalooban.