Ang Babaeng Humayo

DIRECTOR: Lav Diaz  LEAD CAST: Charo Santos-Concio, John Lloyd Cruz, Michael De Mesa  WRITERS: Lav Diaz (screenplay), PRODUCERS: Lav Diaz, Ronald Arguelles  EXECUTIVE PRODUCER: Ronald Arguelles  FILM EDITOR: Lav Diaz  GENRE: Drama  CINEMATOGRAPHY: Lav Diaz  PRODUCTION DESIGN: Popo Diaz  COSTUME DESIGNERS: Kim Perez, Kyla Domingo  SOUND DESIGNERS: Che Villanueva, Corinne de San Jose  PRODUCTON COMPANY: Cinema One Originals, Sine Olivia Pilipinas  DISTRIBUTED BY: Star Cinema  LOCATION: Mindoro, Philippines  COUNTRY: Philippines  LANGUAGE: Filipino, English  RUNNING TIME: 226 minutes

Technical assessment:  3

Moral assessment:  2.5

MTRCB rating:  R16

CINEMA rating:  V18

Taon 1997, sa ika-30 taon ng pagkakakulong ng gurong si Horacia Somorostro (Charo Santos), matatanggap niya ang balita ng pagpapawalang sala sa kanya at ng kanyang ganap na paglaya. Pagbabasehan ng utos na ito ang pag-amin ng tunay na salarin, si Petra (Shamaine Buencamino) na pinakamalapit niyang kaibigan sa correctional. Mapapag-alaman ni Horacia na ang utak ng kanyang pagkakasakdal ay ang dati niyang kasintahang si Rodrigo Trinidad (Michael De Mesa), ang maimpluwensya at mayaman sa kanilang lugar, na gusto siyang paghigantihan dahil sa pagpapakasal niya sa iba. Sa kanyang paglaya ay babalikan ni Horacia ang kanilang bahay sa Bataan.  Makikipagkita siya sa anak na si Minerva at malalaman niyang pumanaw na ang kanyang asawa, at nawawala naman ang panganay niyang anak, isang lalaki. Tatanggihan ni Horacia ang hiling ni Minerva na magkasama na sila pagkat balak niyang hanapin ang nawawalang anak at maghiganti  kay Rodrigo.  Sa pamumuhay mag-isa ni Horacia ay may mga taong kapus-palad na gagawan niya ng kabutihan tulad ng baklang may epilepsya na si Hollanda (John Lloyd Cruz), ang muret na Mameng (Judith Javier), ang magbabalot na si Kuba (Nonie Buencamino), at ang may karinderia na si Nena (Maven Estanero).

Nanalo ng pangunahing gantimpala na Golden Lion Award sa 2016 Venice Film Festival ang pelikulang ito na binigyang inspirasyon ng “God Sees the Truth But Waits” isang maikling kuwento ni Leo Tolstoy. Madaling sundan ang kwento ng Ang Babaeng Humayo.  Malinaw na maipapakita sa pamamagitan ng voice over ang mga kaganapan sa malawak na lipunan noong 1997, kasabay ng mga kaganapan sa buhay ni Horacia—isang papel na buong husay na ginampanan ni Santos.  Naging epektibo ang paggamit ng black and white sa pagsasalamin ng mga nakalulungkot na realidad ng kalagayang sosyo-politikal ng lipunan.  Mahaba sa karaniwan ang pelikula, halos apat na oras na walang makikitang kulay; halatang sadyang hinabaan ng direktor ang mga kuha ng kamera upang bigyan-diin ang mga mensahe na nais nyang ipahatid. Dalawang bagay ang maaaring maging resulta nito sa manonood—makapag-nilaynilay sa isinasaad na mensahe, o kaya ay mainip at tuluyang makatulog. Sa kabila ng kawalan ng kulay ay mahusay ang mga komposisyon. Long shots at madidilim ang karamihan sa mga ito pero dama ang emosyon. May hatid na suspense ang mga kilos ni Horacia para makapaghiganti at kaabang-abang kung maisasakatuparan niya ito kaalinsabay ng mga kabutihang loob niya sa mga kapus-palad. Nakaaaliw ang mga inilapat na tunog na natural ang mga dating tulad ng mga motor, huni ng ibon, paglalaba, paghahalungkat, mga daing at pighati. Ang lalong panalo ay ang lighting o pag-iilaw lalo na ang mga eksena na kailangang magpakita ng literal na ilaw o bombilya. Sa isang black and white na pelikula ay sa lighting talaga maaaring maglaro ang direktor at epektibong nagawa ito ni Diaz.

Nakababahala ang kawalan ng katarungan katulad ng nangyari kay Horacia, na biktima ng saliwang hustisya, bagama’t pinakita sa pelikula na naging mabuting preso siya dahil ipinagpatuloy niya sa loob ng piitan ang kanyang propesyon sa pamamagitan ng pagtuturo sa mga kapwa preso. Nakababahala rin na inabot ng 30 taon bago makonsyensya at umamin si Petra, at sa halip na humingi ng tawad sa matalik na kaibigan ay minabuti pa nitong magpakamatay. Higit pang nakababahala na sa kanyang paglaya at pagharap sa bagong buhay, ay mas pinili pa ni Horacia na maghiganti kay Rodrigo. Bagamat tila likas ang kabutihan sa kanya at naipakita yon sa mga kawanggawa niya sa mga kapus-palad na nakilala niya at naging kaibigan sa kanyang paglaya, ay di maiwasang lumutang din ang angulo na pakana lamang ni Horacia ang mga iyon para makakuha ng impormasyon tungkol kay Rodrigo at lalong makadiskarte kung paano niya mapapatay ito. Sa bandang huli ay naitulak pa niya ang walang kinalaman na si Hollanda na isakatuparan ang balak niya at maging dahilan upang tuluyang mawalan ng tirahan ang mga mahihirap. Nagpakita ba naman ng ispiritualidad ang pelikula? Mula sa mga presong sama-samang nagdarasal, maraming eksena sa simbahan, pagsisikap ng kontrabida na magtapat sa pari, at mga pagbabahagi ng magbabalot tungkol sa kanyang pananampalataya—sa mga ito’y pinahiwatig ng pelikula na mayroong Diyos. Subalit sa kabila nito, walang ipinakitang transformation sa lipunan man o sa mga tauhan sa pelikul, bagkus puro paghihiganti lamang ang hangad—si Rodrigo na masayang umamin na di siya nagsisisi sa ginawa niya kay Horacia, si Horacia na mangdadawit pa ng iba makaganti lamang kay Rodrigo, at ang magbabalot na sumumpang maghiganti sa mga pumatay sa ama niya.  Sa pagtatapos, nauwi pa ang pelikula sa isa pang murder, sa pagkakadakip sa isang taong pumatay sa biktimang wala namang kasalanan sa kanya.  Pagka’t patay na si Rodrigo, humayo na si Horacia, malaya, hinahanap naman ang nawawalang anak.  Nakakahinayang na gugulin ang mahabang oras at dobleng halaga ng tiket sa temang ito ng pelikula.